Gezondheid en sport

Een goede gezondheid vormt de basis voor een gelukkig leven en is daarmee ook de basis voor deelname van inwoners aan onze samenleving. We vinden het belangrijk dat kinderen een goede en gezonde start maken en daar hun leven lang profijt van hebben en dat ouderen zo lang mogelijk gezond en actief blijven.
Alle Arnhemmers moeten gelijke kansen krijgen om hun gezondheidspotentieel optimaal te benutten, zeker ook in tijden van corona. Een gezonde leefstijl en een goed ingerichte woonomgeving, met oog voor gezondheid en bewegen, zijn daarvoor belangrijke voorwaarden.
Dit is de kern van het plan 'Gezond en Fit; Aanpak voor een gezonde leefstijl in Arnhem' (mei 2020) waarin we als gemeente Arnhem onze ambities voor gezondere en fittere Arnhemmers presenteren. De aandacht gaat daarbij vooral uit naar die inwoners voor wie een goede gezondheid niet vanzelfsprekend is.

De coronacrisis heeft gevolgen voor de gezondheid van Arnhemmers en heeft gevolgen voor verenigingen. Tijdens de coronacrisis geven we, samen met onze partners, expliciet aandacht aan de gevolgen van de crisis op de gezondheid van de meest kwetsbare Arnhemmers en bieden we waar nodig extra ondersteuning (20M181, Samen de coronacrisis door). Daarnaast zijn verenigingen het cement van onze samenleving, we houden vinger aan de pols, handelen proactief en leveren maatwerk als verenigingen in acute financiële problemen komen als gevolg van de coronacrisis. Gezond blijven betekent ook voldoende testcapaciteit, als er een tekort ontstaat dan treden we in overleg met VGGM om testcapaciteit voor cruciale beroepen te borgen (20M187, Geef maatschappelijke beroepen voorrang bij corona-test). We houden de raad op de hoogte van de ontwikkelingen en interventies zodat we samen de coronacrisis doorkomen.

Met de acties en maatregelen beschreven in het plan Gezond en Fit willen we bewerkstelligen dat:
1.   kinderen rond en na hun geboorte een kansrijke start hebben;
2.   minder inwoners overgewicht hebben;
3.   meer Arnhemmers voldoen aan de beweegnorm;
4.   problematisch alcohol- en middelengebruik worden teruggedrongen;
5.   kinderen en jongeren rookvrij kunnen opgroeien.

De gezondheidsverschillen in onze stad zijn groot. Veelal is ongezond gedrag - zoals roken, te weinig bewegen, ongezonde voeding en problematisch alcoholgebruik - verantwoordelijk voor deze verschillen. De verschillen hangen doorgaans ook samen met de sociaaleconomische status en de omgeving waarin het moeilijk is gezonde keuzes te maken.
Achter een verminderde gezondheid van (groepen) inwoners gaan vaak problemen schuil die zich manifesteren buiten het gezondheidsdomein. Armoede en schulden, problemen rondom huisvesting, een lage opleiding, werkloosheid en ook de kwaliteit en inrichting van de woonomgeving kunnen van invloed zijn op de gezondheid. Dit vraagt om een aanpak die beleidsdomeinen overstijgt. Om die reden betrekken we bij onze plannen diverse partijen in de stad: beheerders openbare ruimte, zorginstellingen, het Sportbedrijf en sportaanbieders, wijkteams, onderwijs en het bedrijfsleven.

We sluiten aan bij het Nationaal Preventieakkoord (2018) en kiezen ervoor te investeren vooral in preventieve maatregelen, ook omdat dit op lange termijn ertoe kan bijdragen dat minder inwoners gebruik (moeten) maken van zorg. We bouwen voort op de stappen die in het verleden al zijn gezet en continueren de interventies op het vlak van bewegen en publieke gezondheid die effectief zijn gebleken in het bevorderen van een gezonde leefstijl van onze inwoners.

Met het sluiten van het Arnhems Lokaal Sportakkoord zetten we in op samenwerking met betrokken partijen om bewegen te stimuleren en toegankelijk blijft voor alle Arnhemmers. De uitvoeringsfase loopt door in de komende jaren.
Daarnaast blijven we inzetten op Urban Sports. Breder dan voor de doelgroep die Urban Sport interessant vindt (10-30 jaar), zetten we in op het beter benutten van de openbare ruimte voor bewegen. Een voorbeeld hiervan zijn de beweegroutes die in de Arnhemse parken gerealiseerd gaan worden.

Iedere Arnhemmer moet in staat zijn zichzelf een gezonde leefstijl eigen te maken en zich deze vaardigheden zo jong mogelijk aan te leren, zoals gezond eten en drinken. Onze focus ligt op een rookvrije generatie, het voorkomen en verminderen van overgewicht en problematisch alcoholgebruik tegengaan. Om een gezonde levensstijl laagdrempelig en toegankelijk te maken voor iedereen komt er een ‘actieplan voetganger’, met als doel wandelen en joggen door de gehele stad veiliger en aantrekkelijker te maken (amendement 20A74 Actieplan voetganger).

Voor een gezonde en veilige start van kinderen zijn de eerste 1000 dagen cruciaal. Met een sluitende aanpak rondom die eerste 1000 dagen zetten we in op het vroegtijdig signaleren van sociale risicofactoren en het tijdig bieden van passende ondersteuning aan (jonge) ouders en gezinnen. Dit is essentieel om kinderen in de eerste fase van hun bestaan, ook al tijdens de zwangerschap van de moeder, een optimale kans op een goede toekomst te geven. De aanpak omvat onder meer prenatale huisbezoeken en programma's als Samen Starten, Voorzorg, Stevig Ouderschap en Nu Niet Zwanger. In de Herstelagenda is hiervoor extra inzet opgenomen.

Het programma GO! (Gezond Onderweg), een wijkgericht behandelprogramma met als component een passend sport- en beweegaanbod voor de doelgroep, is effectief gebleken in de aanpak van overgewicht bij kinderen. Het programma wordt, na een pilot in de wijken Malburgen en Presikhaaf, uitgebreid naar nog drie aandachtswijken: Geitenkamp, Klarendal en het Arnhemse Broek.
Het programma JOGG richt de aandacht op een gezonde leefstijl bij kinderen in het algemeen en een gezond gewicht in het bijzonder. Het programma stimuleert gezonder eten en drinken in de omgeving waarin kinderen dagelijks verkeren, zoals op scholen, in kindercentra, bij sportverenigingen, en bevordert een leefomgeving die uitnodigt tot activiteit en tot sportief bewegen.

De grootste bijdrage die de gemeente levert aan dit doel is nog steeds door middel van het faciliteren van bewegen. Dit gebeurt door middel van subsidie aan het Sportbedrijf Arnhem, dat voor de gemeente de sportparken, wijkvoorzieningen en zwembaden beheert en exploiteert.

Daarnaast volgen uit het plan Gezond en Fit de volgende speerpunten:
In samenspraak met het primair onderwijs in Arnhem is de 2+1+2 aanpak ontwikkeld, met het oogmerk dat meer kinderen in de leeftijd van de basisschool gaan voldoen aan de landelijke beweegnorm, namelijk 5 uur per week bewegen. De aanpak behelst dat kinderen 2 uur per week bewegingsonderwijs ontvangen op school, 1 uur per week onder schooltijd bewegen op en rond school en 2 uur bewegen direct na school, bijvoorbeeld in de naschoolse opvang of bij een sportvereniging.

De afgelopen twee jaar heeft de gemeente meer aandacht voor Urban Sport gehad. Door middel van de pilot 'Urban Sports Coalition' is de doelgroep en haar behoeften in kaart gebracht. Dit heeft onder andere geleid tot een 'Urban Sports hal' in Klarendal, waar meer dan tien verschillende urban sport initiatieven verenigd zijn op één locatie. In de nabije toekomst zullen twee BMX pumptracks gerealiseerd worden als ook een nieuwe skatebaan. Ten slotte werken we aan een app die de doelgroep, de voorzieningen en de behoeften beter in beeld brengt.

We sluiten aan op de landelijke campagne NIX-18, en willen voorkomen dat jongeren onder 18 jaar gaan roken en alcohol drinken. Bij jongeren ouder dan 18 jaar en volwassenen willen we alcohol- en middelengebruik ontmoedigen. Hiervoor maken we afspraken met onze contractpartners over niet-roken bij jeugdactiviteiten en het beperken van de zichtbaarheid van alcoholmarketing en de schenktijden tijdens dagen dat de jeugd sport.
We willen bevorderen dat kinderen opgroeien in een rookvrije omgeving: sportaccommodaties in Arnhem zijn rookvrij. We geven voorlichting aan zwangere vrouwen en jongeren in het voortgezet onderwijs over de risico's van roken. Met relevante partijen sluiten we een convenant voor een rookvrije generatie. Zo willen we het vanzelfsprekend maken dat kinderen en jongeren geheel rookvrij kunnen opgroeien.

Voor zover in het voorgaande nog niet benoemd, gaan we in 2021 ook aan de slag met de opgaven en de ambities die het Rijk formuleert in de recent verschenen Nota Gezondheidsbeleid 2020-2024 ‘Gezondheid breed op de agenda’ (mei 2020), die het kabinet in de komende beleidsperiode met voorrang wil aanpakken:

• gezondheid in de fysieke en sociale leefomgeving;
• gezondheidsachterstanden verkleinen;
• druk op het dagelijks leven bij jeugd en jongvolwassenen;
• vitaal ouder worden.

Wij geven uitvoering aan het vastgestelde Initiatiefvoorstel Arnhems preventieplan mondzorg voor
kinderen in onze rol als aanjager en verbinder tussen betrokken partijen, onder meer VGGM, Sociale wijkteams, scholen en zorgverzekeraar.