Arnhem staat de komende jaren voor grote uitdagingen. We willen meer mensen aan het werk helpen en de armoede terugdringen. We willen een groene aantrekkelijke stad voor onze inwoners en bezoekers. We hebben grote ambities op het gebied van duurzaamheid en klimaatadaptatie. We willen meer woningen bouwen, de bereikbaarheid van de stad verbeteren en een aantrekkelijk klimaat voor bedrijven en ondernemers creëren. We willen sport en cultuur stimuleren en goed onderwijs faciliteren. We werken aan een transformatie binnen het sociaal domein met meer nadruk op preventie en zetten bijvoorbeeld in op de transitie van opvang naar zelfstandig wonen. Tegelijk moeten we de kosten van de zorg en de jeugdzorg structureel beteugelen; deze liepen de afgelopen jaren veel meer op dan was voorzien.
In 2020 werden we vervolgens geconfronteerd met een crisis die zijn weerga niet kent. De coronacrisis heeft veel impact op Arnhem en de Arnhemmers. Natuurlijk richtten we als gemeente ons meteen op het beheersen en beperken van de effecten van deze crisis. We namen meer dan 100 maatregelen om de acute gevolgen van corona te bestrijden en verzachten. Tegelijk zijn we ervan doordrongen dat de coronacrisis niet zomaar voorbij is. Dat we verder moeten kijken dan de eerste maanden, dan dit jaar. Dat heeft gevolgen voor de begroting. Ook al zien we voorzichtig licht aan de horizon van de gezondheidscrisis, veel is en blijft onzeker. De impact van de coronacrisis op bijna alle onderdelen van het openbare leven is groot. Veel inwoners worden hard geraakt. Mensen raken in een sociaal isolement, of hebben plots minder inkomen. Ze raken hun onderneming kwijt of vrezen een faillissement.
We willen de bedrijvigheid, leefbaarheid, werkgelegenheid en aantrekkelijkheid van onze stad beschermen. Daarom kiezen we er juist nu voor om te investeren. In onze stad, onze mensen en in onze bedrijven. Met een herstel- en versterkingsplan dat investeringen laat zien, oplopend tot ruim € 19 miljoen. We investeren daar waar het bijdraagt aan grote transities en de opgaven die daarbij horen, zoals de energietransitie, duurzame mobiliteit, circulaire economie en klimaatadaptatie. Daarmee zorgen we lokaal voor werkgelegenheid en extra bedrijvigheid. We noemen dit de Arnhemse Herstelagenda Coronacrisis. Forse investeringen, waarmee we de stad een fikse steun in de rug geven om de gevolgen van de coronacrisis te verzachten.
Ruim € 5 miljoen is bestemd voor 'anticyclische investeringen'. Door te investeren in de stad willen wij bijdragen aan het herstel en de grote opgaven in de belangrijke transities in onze stad. Investeringen in wonen, leefomgeving, mobiliteit, energie en klimaat kunnen mogelijk geïntensiveerd en versneld worden. Investeringen die al gepland stonden, worden naar voren gehaald en we stimuleren ontwikkelingen door er nu geld in te steken. We blijven dicht bij ons economisch profiel, we zoeken versterking van de werkgelegenheid en een gerichte toeleiding naar banen voor Arnhemmers met minder kansen op de arbeidsmarkt.
Meer dan € 8 miljoen is bestemd voor een sociaal sterke stad. Voor een groot deel betekent dit dat we ons gaan inzetten om mensen te helpen werk te houden of te krijgen. Zo kunnen mensen die hun baan zijn verloren door de coronacrisis extra ondersteuning krijgen door middel van omscholing, begeleiding en coaching. Ook creëren we als gemeente extra banen door investeringen die worden gedaan. We zetten extra in op voorkomen van schulden bij inwoners die het financieel moeilijk hebben en geven gezinnen in langdurige armoede extra compensatie. Ook (sport)verenigingen, cultuurorganisaties, wijkinitiatieven en welzijnsorganisaties hebben het zwaar. We spannen ons in om ze voor Arnhem te behouden, door vinger aan de pols te houden en maatwerk te leveren als ze in acute financiële problemen komen. In een tijd van crisis is een gezonde leefomgeving van belang. Daarom trekken we ruim € 3 miljoen uit voor een leefbare en groene stad. We pakken probleemgebieden aan maar letten ook extra op de veiligheid in onze stad door in te zetten op de aanpak van ondermijning. € 2,7 miljoen gaan naar innovatie en vernieuwing. Dat draagt bij aan de economische kracht en de toekomst van de stad.
De coronacrisis maakt de bestaande uitdagingen groter. We monitoren en anticiperen op de crisis, maar kunnen de impact daarvan niet voorspellen. Dat vergt dus naast koers houden en investeren in de stad ook flexibiliteit en soliditeit om snel in te kunnen spelen op veranderende omstandigheden. In de Begroting 2021 leest u hoe we met deze uitdagingen en opgaven om willen gaan en welke keuzes we daarbij maken. En hoe die financieel uitpakken.
Wat alle thema's in Arnhem verbindt, is dat we juist dáár aan de slag willen waar onze inwoners dat het hardste nodig hebben. Of het nu om het bestrijden van armoede en eenzaamheid gaat of het bouwen van meer woningen. Het duurzamer maken van de stad of het verbeteren van de veiligheid. Het vergroten van de leefbaarheid of zorgen voor een betere bereikbaarheid. Het creëren van extra banen of het stimuleren van sport en cultuur. Het realiseren van meer groen en het verbeteren van de gezondheid van onze inwoners. Daarnaast werken we samen met de raad aan een integrale visie op het sociaal domein. Al deze uitdagingen pakken we in samenhang op. Zodat we zoveel mogelijk bereiken, op zoveel mogelijk thema's voor zoveel mogelijk inwoners. Want er zijn kansen volop. Om onze stad aantrekkelijk te maken, moeten we die kansen alleen maar benutten.
Hoe we dat doen? Sommige wijken kennen complexe sociaal-maatschappelijke problemen: werk, onderwijs, jongeren, veiligheid, ondermijning, zorg en leefomgeving hebben allemaal, integraal, extra aandacht nodig. In Arnhem zijn dit vooral wijken aan de oostkant van de stad. Deze kennen vergeleken met de rest van de stad en regio maar ook landelijk gezien een hogere werkloosheid, een lager opleidingsniveau, kinderarmoede, radicalisering en een grotere gevoeligheid voor ondermijnende criminaliteit. Dat móeten we aanpakken. Daarom is een meerjarige samenhangende aanpak van stadsvernieuwing nodig waarbij het verbeteren van de leefbaarheid en de kansen van inwoners hand in hand gaat met nieuwe woningbouwplannen en de verduurzamingsopgave. Dat doen we samen met de inwoners, maar ook met buurt- en sportverenigingen.
Werk hebben betekent niet alleen financiële zekerheid, maar vaak ook een rijker sociaal leven. Meer banen leidt daarmee tot een betere leefbaarheid voor iedereen. Ook daarom wil Arnhem een bedrijvige, ondernemende, groene en aantrekkelijke stad zijn. Waar het voor ondernemers goed investeren is en voor de Arnhemmers goed wonen en werken is. Ook streven we naar een stad waar werkgevers én werknemers zich gehoord en bediend voelen in hun vraag naar goed opgeleide arbeidskrachten en passende arbeid, zodat steeds meer Arnhemmers de kans krijgen om mee te doen. Zowel ondernemers als inwoners hebben profijt van een sterke economie. Het gaat samen met leren, creativiteit en kansen creëren voor iedereen. Met innovatiekracht en goede onderwijs- en kennisorganisaties. Die aantrekkelijke stad zijn we ook door goede voorzieningen op het gebied van kunst, cultuur en sport. Door een bruisende binnenstad te zijn, door veel reuring in de stad, door fraaie openbare ruimtes met veel groen en bovendien een goede verbinding met de Veluwe en de omliggende omgeving.
We merken een steeds sterkere betrokkenheid van inwoners bij onderwerpen die in de stad spelen. Via social media krijgen we steeds vaker vragen en opmerkingen over wat we doen en waarom we dat doen. Soms gaat het om gebeurtenissen in de wijk, soms om Arnhem als één geheel. Deze enorme betrokkenheid is vooral een kans. Een kans om onze dienstverlening aan onze inwoners te verbeteren. Maar ook een kans om inwoners goed te betrekken en zorgvuldig en open te communiceren. Ook dit is soms een lastige klus. Niet omdat onderwerpen te complex zijn, maar omdat besturen vaak en vooral ook keuzes maken is. En keuzes maken, betekent ook mensen teleurstellen. Er zit nu eenmaal spanning tussen de politieke doelen en wensen, de wensen en eisen van onze inwoners en ondernemers en de middelen die we daarvoor beschikbaar hebben.
We staan er overigens niet alleen voor. We werken samen met instellingen, bedrijven en inwoners in onze stad. Maar ook met andere overheden: Europa, Rijk, Provincie en de Waterschappen. Deze partijen dragen vaak ook in financiële zin bij aan investeringen in onze stad. De budgetten die de gemeente op diverse beleidsterreinen te besteden heeft, dienen daarbij als cofinanciering. Bij bijvoorbeeld het Klimaatfonds, is cofinanciering expliciet opgenomen in de kaders voor de besteding van deze middelen. Een integrale aanpak van onze opgaven is daarom belangrijk. Wij zullen vaak per gebied of zelfs per wijk onze opgaven gaan realiseren. Door daarin breed samen te werken maken we meer mogelijk. Voor een mooier en beter Arnhem.