Participatie en armoedebestrijding

De ambitie van Doorbraak naar Werk blijft de komende jaren onveranderd: Arnhem wil de landelijke trend qua uitstroom volgen, en daarnaast in ieder geval 500 Arnhemmers minder in een uitkeringssituatie hebben. Hiermee komen we als stad in een andere positie. Door de coronacrisis zien wij ons nu wel geconfronteerd met een toename van Arnhemmers die tijdelijk of voor langere tijd aangewezen zijn op ondersteuning. Het gaat dan om jongeren in een kwetsbare positie, startende werkende jongeren, vaak met een flexcontract en (startende) zelfstandig ondernemers. Daarnaast zien we dat mensen die al langer aan de kant van de arbeidsmarkt staan, nu nog minder kansrijk zijn. Er is veel concurrentie in kandidaten en niet alle werkgevers kunnen nu ruimte maken of werk overeind houden. Dit heeft effect op de inspanningen die wij plegen. We weten dat het meer dan ooit van belang is juist nu te investeren in werk, zodat we Arnhemmers in een kwetsbare positie zo veel mogelijk en zo goed als mogelijk weer een snelle (door)start kunnen geven op de arbeidsmarkt.
We zien dat het noodzakelijk is de komende tijd, specifiek om de effecten van corona het hoofd te bieden, langs verschillende lijnen in te zetten. Allereerst extra ondersteuning, (om)scholing, begeleiding en coaching van Arnhemmers die hun baan kwijtraakten of door de crisis nu minder kansrijk zijn. Daarbij ook extra (snelle) korte termijn-inzet voor risicogroepen, zoals zelfstandig ondernemers, jongeren en statushouders. We zien ook dat het belangrijk is om werkgelegenheid vast te houden, ontwikkelingen rond tijdelijk semipubliek werkgeverschap als overbrugging juist in deze crisis zijn daarbij belangrijk. Net als het extra inzetten op ondersteuning van werkgevers om mensen die al langer aan de kant staan een kans te geven. Juist nu is ook de langdurige begeleiding van de Arnhemmers die niet makkelijk zelfstandig aan de slag komen, zoals jongeren in het speciaal onderwijs, om hen de mogelijkheid te bieden duurzaam aan het werk te gaan belangrijk.

We investeren zeker in 2021 en 2022 fors extra om de gevolgen van de coronacrisis op te vangen. We constateren dat het verloop van de crisis geen vaststaand feit is. Dat vraagt voortdurend beoordelen waar we staan, wat de verwachte prognoses op de arbeidsmarkt zijn, wat mogelijk en noodzakelijk is in inzet naar Arnhemmers en naar werkgevers, om werk te behouden en mensen zo duurzaam mogelijk in beweging te krijgen en te houden.

Wij willen, zeker nu, voorkomen dat nog meer Arnhemmers afhankelijk worden van inkomensondersteuning. We investeren daarom de komende tijd, ook in regionaal verband, in het aan het werk houden van mensen en in het doorgeleiden van mensen van de ene naar de andere baan. Het platform 'MiddenGelderlandwerktdoor' is daarvoor neergezet, helemaal gericht op begeleiden van werk naar werk. Voor jongeren is het belangrijk dat zij een stage en aansluitend een baan kunnen vinden, zodat zij geen uitkering hoeven aan te vragen. Zeker in het speciaal onderwijs en in het praktijkonderwijs is het van groot belang dat we de komende tijd oplossingen creëren voor het wegvallen van stages als gevolg van een verslechterde economie.

Het herijkte lokale en regionale VSV-beleid wordt vanaf 2021 van kracht. De beproefde aanpak van de leerlingnetwerken wordt ook doorontwikkeld voor het Entree-onderwijs en MBO-2 niveau. Het Schakelpunt heeft daarin een belangrijke rol. Speciale aandacht hebben we voor jongeren die door de verslechterde arbeidsmarkt geen stage of leerbaan kunnen vinden en begeleiding nodig hebben om de aansluiting met de arbeidsmarkt te kunnen maken. Daar is, naast onze Arnhemse investering, ook extra geld voor beschikbaar gesteld door de provincie Gelderland en wordt in regionaal verband invulling aan gegeven. Ook de inzet op het voorkomen van schulden en de inzet van schulddienstverlening is bij deze jongeren is komende tijd een belangrijk punt.

De nieuwe Wet Inburgering is in juli 2021 van kracht. We sorteerden al voor op deze nieuwe wet en de ondersteuning vanuit werk en inkomen. Voor statushouders en nieuwkomers wordt de aanpak herijkt. Daarbij is specifiek aandacht voor gezinsmigranten, zodat ook zij volwaardig mee kunnen doen in Arnhem. Daar komt nu bij dat het juist nu van belang is in nieuwkomers te blijven investeren, zodat ook zij klaar zijn voor de arbeidsmarkt, op het moment dat deze de komende jaren weer zal aantrekken. De komende tijd worden duale trajecten ingericht om statushouders taal en werk te bieden.

Als gevolg van de coronacrisis zijn veel Arnhemmers werkloos geworden. Zij hebben een WW-uitkering aangevraagd en zullen (op termijn) mogelijk doorstromen naar een bijstandsuitkering. De komende tijd is het daarom extra van belang om samen met het UWV in te zetten op preventie van deze doorstroom door gezamenlijk te werken aan toeleiding naar werk direct vanuit de WW en het wegnemen van belemmeringen zoals schulden.

Arnhemmers die al langere tijd afhankelijk zijn van een uitkering verliezen we niet uit het oog. Dit is in lijn met de adviezen van onder meer de werkgroep sociale impact van de coronacrisis. Voor deze mensen blijft het onverminderd van belang om weer op weg te gaan naar werk. Ons uitgangspunt is om hen actief en op maat te begeleiden bij het zetten van stappen naar zelfstandigheid en werk. We kijken daarbij naar de individuele leefsituatie en pakken belemmeringen voor meedoen in Arnhem integraal op. We kijken naar de financiële situatie, de gezinssituatie, de gezondheid en de sociale omgeving. Als bijvoorbeeld blijkt dat er bovenmatig veel vrouwen instromen zal het college haar aanpak, beschikbare instrumenten en middelen op gepaste wijze in zetten om te begeleiden naar (betaalde) arbeid (conform motie 20M193 Pak groeiende economische ongelijkheid tussen mannen en vrouwen door coronacrisis aan). De nieuw ingerichte gebiedsteams van Werk en Inkomen hebben daar samen met de Sociale wijkteams een belangrijke rol in, maar ook onze ketenpartners, scholen en maatschappelijke organisaties, die Arnhemmers dagelijks ontmoeten, helpen daarbij.
Binnen het programma ‘investeren in een sociaal sterke stad’, gaan wij actief verbinding zoeken en het gesprek aan met sociaal maatschappelijke instellingen waaronder kerken, Leger des Heils, Moskeeën enz.” Hiermee willen wij pro-actief invulling geven aan de motie 20M176 Investeren in een sociaal sterke stad (amendement 20A80 Investeren in een sociaal sterke stad).

De recent ingerichte gebiedsteams bij Werk en Inkomen ontwikkelen samen met de teams Leefomgeving en de Sociale wijkteams een gebiedsagenda. Hiermee sluiten we beter aan op de wensen en behoeften van een gebied of wijk in onze stad. Vanaf 2021 zullen deze gebiedsagenda's leidend zijn voor de aanpak en inzet per gebied.

Per juni 2020 is de transformatie van het cluster Werk en Inkomen ingezet. Gebiedsgericht werken is daarbij leidend, evenals de integrale aanpak. Concreet betekent dit dat we meer contact en aandacht hebben voor de Arnhemmers op weg naar werk en kijken naar wat er nodig is om dit te realiseren. We voeren de regie op wat er nodig is om sociale, maatschappelijke en economische zelfredzaamheid te organiseren en sluiten daarbij aan bij de wensen en behoeften van de Arnhemmers die een beroep op ons doen. De transformatie van Werk en Inkomen is een forse opgave waar de komende jaren verder aan gewerkt zal worden.

Financiële stabiliteit als basis waarop verder gebouwd kan worden! In het kader van 'Werken loont' maken we onze dienstverlening rond sleutelmomenten meer passend, gericht op het bieden van financiële stabiliteit. Uitgangspunten zijn een eenvoudig proces, zorgen voor een voorspelbaar inkomen en extra ondersteuning bij financieel beheer. Daarnaast verkennen wij mogelijkheden hoe we stappen naar werk ook zoveel mogelijk lonend kunnen laten zijn. De pilot ondersteuning op maatwerk zoals in de herstelagenda voorgesteld kan hier ook een rol in spelen.

Wij willen Arnhemmers die een beroep doen op ondersteuning vanuit de Participatiewet zo snel mogelijk helpen op weg naar zelfredzaamheid. Werk is daarbij cruciaal. Ons motto is dan ook 'aan het werk, tenzij…' Dit is sinds de coronacrisis belangrijker dan ooit, maar ook een grote uitdaging, omdat er minder werk voorhanden is en er een verschuiving heeft plaatsgevonden in de werkgelegenheid die geschikt is om in te stappen op de arbeidsmarkt. Samen met onze ketenpartners moeten we dus slim en creatief op zoek naar de mogelijkheden, en dat betekent flexibiliteit. We denken perspectief te kunnen gaan bieden door Arnhemmers te faciliteren bij het (om)scholen naar vraagsectoren, door korte trainingen en coaching bij het vinden van ander werk, maar ook door tijdelijk werkgeverschap te bieden zodat arbeidsvaardigheden niet verdwijnen, maar mensen aan de slag kunnen blijven tot de economie weer verbetert en werkgelegenheid behouden blijft.

Een startkwalificatie kan een belangrijk tussendoel zijn om te komen tot een (betaalde) baan. Daarom sturen wij bij jongeren tot 27 jaar aan op het behalen van een startkwalificatie mede door het herijkte VSV programma en het schakelpunt. Voor de leeftijdsgroep daar boven leert de ervaring dat een startkwalificatie niet het enige middel is om te komen tot (duurzame) uitstroom. Soms is andere ondersteuning ook nog veel belangrijker. Door de inzet op bijvoorbeeld kleinere, praktische opleidingen (eventueel met praktijkcertificaat) lukt het om mensen richting een (betaalde) baan te begeleiden. Denk hierbij aan het behalen van een heftruck certificaat, taxipas, VCA veiligheidscertificaat, MBO niveau 1 in de zorg (thuiszorg en woonassistent). Ook is voor mensen soms het behalen van een startkwalificatie het juiste maatwerk dat van toepassing is. Stuk voor stuk inzet die de kansen vergroot voor mensen op de arbeidsmarkt. Scalabor, het Leer-Werk-Loket en verschillende opleidingsinstituten kunnen ons hier bij helpen. We gaan monitoren hoeveel mensen zonder startkwalificatie in de bijstand zitten en instromen, hoeveel mensen er met startkwalificatie uitstromen en of het halen van een startkwalificatie bijdraagt aan een duurzame uitstroom uit de uitkering. We evalueren deze cijfers jaarlijks en vergelijken die met landelijke cijfers en cijfers van vergelijkbare gemeenten. Deze evaluatie delen wij jaarlijks met de raad. Op basis van die evaluatie passen wij ons beleid ten aanzien van het bevorderen van het behalen van een startkwalificatie voor bijstandsgerechtigden aan (amendement 20A76 Iedereen een startkwalificatie).

Het Centrum voor Activerend Werk heeft zijn bestaansrecht inmiddels bewezen. Activerend werk is zowel vanuit zorg als vanuit participatie een belangrijke stap naar meedoen en zelfstandigheid geworden in Arnhem. Als belangrijke aanbieder van de eerste stap naar werk werkt het Centrum voor Activerend Werk nauw samen met de andere ketenpartners, maatschappelijke organisaties en de wijkteams.
Recent zijn nieuwe meerjarige afspraken gemaakt met honderden aanbieders van Activerend werkplekken. Dit geeft aan hoe betrokken organisaties en ondernemers zijn om Arnhemmers weer mee te laten doen in de stad. De komende jaren zal Activerend werk ook een belangrijke schakel zijn en blijven op de Arnhemse participatierotonde. In 2021 zal de nadruk liggen op behoud van de kwaliteit en het financieel bestendigen van Activerend Werk.

Scalabor heeft in de beweging naar volwaardig arbeidsontwikkelbedrijf grote stappen gezet. In 2021 verwachten we vanuit de regierol van Werk en Inkomen voor iedere Arnhemmer met arbeidspotentie een aanbod te kunnen doen voor intakes, assessments en arbeidstraining bij het arbeidsontwikkelbedrijf van Scalabor.
Wanneer een tijdelijke of permanente vorm van begeleid of beschut werk nodig is, zal Scalabor als aanbieder van werkgelegenheid een steeds duidelijkere rol kunnen gaan vervullen in het doorgeleiden naar of (tijdelijk) bieden van passend werk. De brugfunctie naar de reguliere arbeidsmarkt zal in 2021 e.v. dan ook een belangrijk aandachtspunt zijn in de doorontwikkeling van Scalabor.

Als gevolg van de coronacrisis was in de arbeidsmarktregio Midden-Gelderland de behoefte groot om op regionaal niveau in te zetten op behoud van werkgelegenheid en het zo veel als mogelijk voorkomen van werkloosheid. Het Werkgeversservicepunt Midden-Gelderland vervult met de inrichting en uitvoering van het platform 'Middengelderlandwerktdoor' hierin een belangrijke rol in onze regio en zal dat in 2021 voortzetten. In 2020 is de regionale opdracht van het Werkgeversservicepunt herijkt op basis van de ervaringen van de afgelopen vijf jaar. De nadruk van de dienstverlening zal vanaf 2021 liggen op het adviseren van werkgevers in onze arbeidsmarktregio over inclusief ondernemen, het faciliteren van werkgevers bij het vervullen van de banenafspraak en het verwerven van vacatures en arbeidsmogelijkheden voor mensen met een afstand tot werk.

Het leerwerkloket zal meer dan voorheen een belangrijke rol krijgen in het schakelen tussen werken en leren in een veranderende arbeidsmarkt. Her-, om- en bijscholing, alsmede het vinden en vervullen van leerwerkmogelijkheden zijn nog meer nodig dan voorheen. Het leerwerkloket, met een regionale functie, is bij uitstek geschikt om hierin een spilfunctie te hebben. Dit zal de komende tijd verder worden vormgegeven. De samenwerking met de andere ketenpartners, met name het Werkgeversservicepunt, maar ook het onderwijs, zijn in 2021 belangrijke aandachtspunten.

Wij willen werkgevers motiveren om hun werk inclusiever te organiseren en een vruchtbare bodem van en voor inclusief werkgeverschap in onze stad en regio stimuleren. Daarom stimuleren wij sociaal ondernemerschap, zetten wij in op het lokaal, duurzaam en sociaal aanbesteden van onze gemeentelijke opdrachten, vragen wij onze ketenpartners om gezamenlijk (verder) te bouwen aan een brede werkgeversdienstverlening en voorzien wij een intensivering van de inzet van Participatiewet-instrumenten zoals loonkostensubsidie en jobcoaching.

Wij willen het mee mogelijk maken dat inclusieve werkgevers elkaar en ondersteunende organisaties ontmoeten tijdens speciaal voor dit doel georganiseerde bijeenkomsten. Doel is dat werkgevers (meer) arbeidsplaatsen bieden voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, door inspiratie door werkgevers zelf, betere contacten met uitvoeringsorganisaties en mede-werkgevers ten behoeve van ketensamenwerking en kennisbevordering over wet- en regelgeving, stimuleringsmaatregelen en -instrumenten. Tevens is zo een netwerk bij uitstek een bron voor praktijksignalen ter verbetering van beleid en uitvoering, zoals bijvoorbeeld de behoefte aan certificering of specifieke ondersteuning. Arnhem ondersteunt en stimuleert verbindingen.

In 2020 is gestart met het herzien van het beleid en de uitvoering van social return on investment. De sociale component van ons inkoopbeleid zal tegelijk met lokaal en duurzaam inkopen worden ingericht in het gehele inkoop- en aanbestedingsbeleid van de gemeente Arnhem. Per 2021 is het dan mogelijk om als gemeente het verschil te maken met de inzet van overheidsgeld en meer maatschappelijke impact te gaan maken. We verwachten de komende jaren zo meer inclusief werkgeverschap te kunnen creëren in Arnhem en de arbeidsmarktregio, zodat meer Arnhemmers een plek vinden op de arbeidsmarkt.

Wij willen minimaal voldoen aan onze banenafspraak en het passende werk voor de doelgroep verduurzamen. Wij doen mee aan 'Talenttraject: werken zonder te beperken'. Wij hebben een actief stagebeleid voor alle onderwijsniveaus en bieden werkervaringsplaatsen.

Wij willen de haalbaarheid en realiseerbaarheid van onze lokale doelen en ambities vergroten. Dit doen we door samen met de (verander)programma's Zorg Dichterbij, Meedoen in Arnhem en Vitale Economie meer samenhang en wisselwerking aan te brengen in de afzonderlijke inspanningen en op (boven)regionaal niveau rondom het arbeidsmarktbeleid verbinding en afstemming te zoeken, te vinden en te borgen met de belangen en agenda's van onze partners in het Regionaal Werkbedrijf en The Economic Board (werkgevers, werknemers, onderwijs en regiogemeenten). Ook streven wij naar een gezamenlijke positionering en lobby richting het Rijk. Het lidmaatschap van de bestuurder aan de VNG Commissie Integratie, Participatie en Schulden levert hier ook een bijdrage aan.

Nog meer dan al het geval was zien we het belang van gezamenlijk optrekken op regionaal en bovenregionaal arbeidsmarktbeleid en het beleid op human capital. De reeds bestaande samenwerking in de Economic Board (Arnhem-Nijmegen), met de provincie Gelderland op het vlak van onderwijs en arbeidsmarkt en de recent gezochte samenwerking met de zes arbeidsmarktregio's in onze provincie, als gevolg van de coronacrisis, vragen om voortzetting de komende jaren. Gezamenlijke positionering en lobby richting het Rijk worden hierdoor sterker en resulteren effect.

Met onze partners in het Regionaal Werkbedrijf en de regiogemeenten werken wij aan een Strategische Agenda Arbeidsmarkt Midden Gelderland. Dit is het afgelopen jaar vertaald in een dynamische uitvoeringsagenda Arbeidsmarkt Midden Gelderland. Een aantal daarin benoemde actielijnen en de verbinding met de landelijke regeling Perspectief op Werk is in het licht van de coronacrisis geïntensiveerd. We zetten ook in 2021 onverminderd actief in op de benoemde actielijnen, maar verwachten met name extra in te zetten op stages en leerbanen voor jongeren (in een kwetsbare positie), het blijven investeren in de toeleiding van mensen met een grote afstand tot werk en het faciliteren van werkgevers om mensen die langdurig aan de kant staan een kans te kunnen bieden. Dit is in lijn met de uitdrukkelijke wens die landelijk vanuit Perspectief op Werk is geuit, om de komende jaren juist te blijven investeren in mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

Een belangrijk uitgangspunt is dat we willen dat zoveel mogelijk Arnhemmers zo zelfstandig mogelijk kunnen meedoen in de maatschappij. We streven ernaar dat zoveel mogelijk inwoners voldoende inkomen hebben om in de basisbehoeften te kunnen voorzien. Het is belangrijk dat inwoners deze inkomsten zo zelfstandig mogelijk kunnen verwerven (zoveel als mogelijk vanuit betaald werk) en dat inkomsten en uitgaven in balans zijn. Hierbij bieden wij hen ondersteuning waar nodig. We willen (langdurige) armoede voorkomen en beperken en streven naar een betere uitgangspositie voor de participatie van kinderen die in een armoedesituatie opgroeien.
We zetten nog nadrukkelijker in op preventie, vroegsignalering en activering. Het tijdig vinden en bereiken van deze groep inwoners staat hoog op de agenda. Als er schulden zijn ontstaan, is het doel die zo snel en effectief mogelijk op te lossen. Gericht op financiële zelfredzaamheid is een pakket van samenhangende acties benoemd die we deels vanuit diverse beleidsterreinen gezamenlijk oppakken en deels vanuit de armoedeportefeuille uitvoeren. Een deel van de acties voeren we stedelijk uit, andere acties vragen om een wijkgerichte uitvoering.

De recente coronacrisis maakt het belang van een effectief beleid gericht op financiële zelfredzaamheid nog meer duidelijk. De gevolgen van het coronavirus raakt vele Arnhemmers. We verwachten meer werkloosheid en een toenemende instroom in de bijstand. Dit raakt de Arnhemmers die al kwetsbaar waren. Het raakt ook nieuwe groepen: mensen die ineens hun baan kwijt raakten, een inkomensval maken, hun onderneming kwijt raken of ernstige zorgen hebben over een dreigend faillissement. De afgelopen maanden zijn diverse acties ondernomen. Het college zet ook de komende periode extra in op de aanpak van dit vraagstuk door extra te investeren in betaald werk en op onderdelen de financiële ondersteuning van inwoners met een risico op armoede nog meer te versterken.

Arnhem kent een ruimhartig pakket aan inkomensondersteunende regelingen en dat blijft zo. Zelfstandig financieel rondkomen, kan alleen als de financiële basis op orde is. Dat betekent een inkomen dat voldoende is om de noodzakelijke kosten om van te leven te kunnen betalen, zonder geldstress en zonder dat hiervoor schulden gemaakt moeten worden. Ons grootste streven is armoedesituaties en problematische schulden voorkomen en inwoners ondersteunen bij activering, waar mogelijk tot (meer) betaald werk. Een tijdelijk goed vangnet blijft echter hard nodig. Door omstandigheden kan de financiële basis (tijdelijk) niet op orde zijn. Deze situatie mag geen reden zijn om niet mee te doen. Daarom zetten we ons ervoor in dat alle Arnhemmers met een laag inkomen op alle leefdomeinen voldoende kunnen meedoen. Arnhemmers die tijdelijk of structureel afhankelijk zijn van hulp bieden we een basis voor hun levensonderhoud.

We vereenvoudigen de toegang en het gebruik van de Arnhemse voorzieningen. We zorgen ervoor dat ook de landelijke regelingen bij inwoners goed in beeld zijn. Inkomensondersteuning wordt namelijk als ingewikkeld en versnipperd ervaren.

Met ingang van begin 2021 is er een nieuwe GelrePas. Het gebruik en de uitvoering van de pas is hiermee grotendeels gedigitaliseerd en geautomatiseerd. Tegelijkertijd laten we het aanbod op de GelrePas meer aansluiten op de behoefte van onze inwoners. We hebben daarbij ook specifiek oog voor kinderen, jongeren en gezinnen met kinderen. De GelrePas is beschikbaar voor gezinnen met een inkomen tot 130% van de bijstandsnorm en overige inwoners met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm. We willen meer gebruik van de pas en optimale efficiency. We onderzoeken ook welke regelingen voor participatie we kunnen onderbrengen in de pas. Dat maakt het geheel van regelingen voor de inwoner overzichtelijker.

We hebben inmiddels een samenwerkingsconvenant opgesteld en zijn dit aangegaan met een aantal bewindvoerders waarmee we de kwaliteit, continuïteit en samenwerking van beschermingsbewind naar een hoger niveau tillen. Daarnaast zijn samenwerkingsafspraken gemaakt over verwijzing richting schulddienstverlening bij schuldenbewinden. Wij verstrekken de verwijzers in de stad een lijst met onze convenantpartners en doen een dringend beroep op hen om deze kantoren onder de aandacht te brengen bij de inwoners, in geval dat beschermingsbewind geïndiceerd is. We bereiden ons voor op de uitvoering van het adviesrecht dat waarschijnlijk vanaf januari 2021 wordt ingevoerd.

Naast het verlagen van de kosten voor de afvalstoffenheffing, richten we ons op de kosten voor de energierekening. Het zijn vanuit de opgave van energietransitie vaak juist de groepen met een lager inkomen die minder snel de stappen (kunnen) zetten naar verduurzamingsmaatregelen. Voor de aanpak energie-armoede richten we op huishoudens die meer dan 10% van hun inkomen kwijt zijn aan de energierekening.

We maken, zoals in de Herstelagenda aangegeven, middelen vrij voor een pilot voor inkomensondersteuning op maat, gericht op tijdelijke extra ondersteuning bij bepaalde levensgebeurtenissen. Een belangrijke gebeurtenis ook in relatie tot de economische en financiële gevolgen van de coronacrisis, is het aangaan van (meer) betaald werk, waarbij in sommige situaties een armoedeval optreedt. Met de maatwerkvoorziening zorgen we er onder andere voor dat werken loont. Inwoners kunnen te maken krijgen met gebeurtenissen die een grote verandering met zich meebrengen en (tijdelijk) impact hebben op hun financiële situatie. Juist op die momenten is het belangrijk om inwoners gericht te ondersteunen, te zorgen voor financiële rust, zodat de inwoner zijn of haar financiële situatie (zo nodig met hulp) aan kan passen aan de nieuwe omstandigheden.

We gaan gezinnen met kinderen op het Voortgezet onderwijs en met een laag inkomen van 3 jaar of langer extra compenseren via de Individuele Inkomens Toelage (IIT) zoals in de Herstelagenda is opgenomen.
Voor veel gezinnen die langdurig een laag inkomen hebben, brengt de coronacrisis veel onzekerheid en financiële onrust met zich mee. Uit de Arnhemse Minimaeffectrapportage (Nibud) blijkt dat tweeoudergezinnen met een laag inkomen en met kinderen in het voortgezet onderwijs, vaak te maken met een langdurig maandelijks financieel tekort, waardoor een zeer kwetsbare situatie ontstaat. Via een individuele inkomenstoeslag voor gezinnen gaan we deze gezinnen extra ondersteunen, zodat ook het risico op verdere schulden kleiner wordt.

Steeds meer Arnhemmers leven langdurig in armoede (4 jaar of langer). Een lang tekort werkt door op alle leefgebieden en op het hebben van beperkte financiële reserves. In Arnhem zetten we in op een verkorting van de periode waarin onze inwoners langdurig moeten rondkomen van een laag inkomen door inwoners perspectief te bieden. Om langdurige armoede te doorbreken, zetten we vol in om onze inwoners richting (betaald) werk te krijgen; mee te laten doen in de samenleving (sociale activering); schulden te voorkomen en te bestrijden; en de samenhang met andere vraagstukken in beeld te krijgen en op te lossen (bijvoorbeeld zorg).

Ons grootste streven is armoedesituaties voorkomen dan wel doorbreken. We doen voorstellen hoe we inkomensondersteuning meer flexibel, op maat en gerichter in kunnen zetten en beter afgestemd op de situatie en ambitie van de inwoner. Om Arnhemmers met een laag inkomen meer perspectief te bieden is versterking van de inkomensondersteunende regelingen nodig. We willen dat onze regelingen naast een vangnet ook zoveel als mogelijk een weg uit armoede gaan stimuleren.

Onze wijken zijn erg belangrijk in de aanpak van de armoedevraagstukken. Werk en Inkomen, Sociale wijkteams en teams Leefomgeving vormen gezamenlijk de eerste schil in onze armoedeaanpak. We gaan de samenwerking tussen hen verder versterken. Zij kunnen inwoners op diverse leergebieden integraal ondersteunen. De ondersteuning richt zich op het borgen van de financiële basis én op het activeren van inwoners. Op gebiedsniveau worden doelstellingen, die aansluiten bij wat Arnhem wil bereiken, geformuleerd en vertaald naar de wijkgerichte aanpak. Op deze wijze zetten wij in op een integrale dienstverlening voor inwoners waarin we de verbinding leggen tussen armoede, schulden, zorg en werk.

We zetten ons actief in om de samenwerking in de stad bij de bestrijding van armoede en schulden te versterken. Zo spelen wij een inhoudelijke en adviserende rol bij het verder ontwikkelen van de Arnhemse Dialoog, met als kern het betrekken van het bedrijfsleven bij de aanpak van de problematiek. Ook kijken we naar de toekomst van de rol van het Armoedepact in het licht van het actuele beleid en beleidsvoornemens.

We ontwikkelen een inwonerspanel zodat inwoners structureel meer ruimte krijgen om samen de beste oplossingen te vinden. Op die manier wegen we praktijkervaring in onze keuzes.

Ouders geven armoede ongemerkt en onbedoeld door op hun kinderen. Door armoede in gezinnen aan te pakken, maar bovenal kinderen een kans te geven om zich persoonlijk en vrij te ontwikkelen op hetzelfde niveau als andere kinderen, kunnen we latere (financiële) problemen voorkomen. Extra aandacht voor kinderen/jeugdigen die in armoede opgroeien is essentieel bij het bestrijden dan wel voorkomen van armoede in de toekomst. Daarom streven we ernaar dat ook Arnhemse kinderen en jeugdigen die in armoede opgroeien voldoende ontwikkelkansen hebben binnen onderwijs, gezin, in hun vrije tijd en op het gebied van gezondheid. We zetten in op het realiseren van minder maatschappelijke achterstand en een betere uitgangspositie voor participatie voor kinderen die in een armoedesituatie opgroeien.

We blijven investeren in onze wijkgerichte aanpak Kansrijk Opgroeien. We gaan verkennen of programma-onderdelen die zich op wijkniveau bewezen hebben zich lenen voor een bredere wijkoverstijgende inzet. We zetten in op het realiseren van minder maatschappelijke achterstand en een betere uitgangspositie voor participatie voor kinderen die in een armoedesituatie opgroeien. Meer onderwijskansen voor kinderen en jongeren; stimuleren van een gezonde leefstijl; investeren in laagdrempelig aanbod sport en cultuur; begeleiding van ouders waar nodig.

We gaan de huidige schoolkostenregeling omvormen naar een meer individuele regeling binnen de mogelijkheden van de nieuwe GelrePas (met ingang van het schooljaar 2021-2022). Op deze manier krijgen ouders meer keuzevrijheid waar ze het budget voor de schoolkosten aan uit kunnen geven. Het budget van de huidige Schoolkostenregeling voegen wij toe aan het budget GelrePas. Waar nodig adviseren wij gezinnen in samenwerking met Stichting Leergeld om een goede keuze te maken bij de inzet. Tegelijkertijd gaan we in gesprek met de schoolbesturen over het thema armoede en de gevolgen voor gelijke kansen in het onderwijs.

We gaan gezinnen met kinderen op het Voortgezet onderwijs en met een laag inkomen van 3 jaar of langer extra compenseren via de Individuele Inkomens Toelage (IIT). Zie Inkomensondersteuning.

Armoede en schulden hangen sterk met elkaar samen. We willen bereiken dat meer Arnhemmers uit kunnen komen met hun inkomen; uitgaven hebben die in balans zijn met hun inkomsten. Alle inwoners die dat nodig hebben, krijgen de passende ondersteuning. We willen financiële problemen en problematische schulden zoveel mogelijk voorkomen of in een zo vroeg mogelijk stadium signaleren en aanpakken. Inwoners die te maken hebben met problematische schulden willen we zo snel en effectief mogelijk helpen.

Door corona krijgen meer inwoners financiële problemen. Daarom blijven we zeker nu, zoals ook in de Herstelagenda staat opgenomen, ons inzetten op het vroegtijdig signaleren van financiële problemen en schulden. Dit doen we onder andere door het continueren van Vroeg Eropaf en Erop Af en het uitwerken van een passend (preventie) aanbod. Met een gericht communicatieplan benaderen we onze inwoners actief met ons hulpaanbod. Om inwoners beter en sneller te vinden en bereiken maken we gebruik van vindplaatsen en ervaringsdeskundigen. We zetten daarbij alle middelen in die mogelijk zijn en maken scherp wanneer preventiebudgetten niet toereikend zijn (zie motie 20M179 Ruim budget voor preventie programma ‘Nog vroeger eropaf'). Daarnaast bekijken we de mogelijkheden tot een betere verbinding en inzet van de algemene voorzieningen.

Het blijft noodzakelijk om inwoners met problematische schulden zo goed mogelijk te bereiken en zo effectief mogelijk te helpen. Dit doen we met onze nieuwe schulddienstverlening en samenwerking met ketenpartners. Het belang van inwoners staat hierbij voorop. Al onze inzet op preventie en schulddienstverlening hebben we in concrete acties vertaald in onze Uitvoeringsagenda 2020-2021.

Wij willen doen wat nodig is. Wij willen instroom voorkomen en uitstroom bevorderen, inwoners ondersteunen in hun arbeidsontwikkeling, hen naar vermogen (en loonwaarde) aan werk helpen of hen ondersteunen bij activering en participatie en hen tijdig de juiste ondersteuning bieden bij vragen rondom inkomen, schulden en armoede. Wij willen ook weten wat werkt. Wij willen deze kerntaken binnen het domein Werk en Inkomen dan ook beter monitoren en er slimmer op bijsturen en handhaven. Daarom zetten wij in op een beweging van sturen op input naar sturen op (maatschappelijke) impact, toetsen wij onze inspanningen voortdurend op 'bedoeling' en 'eenvoud' en investeren wij, parallel aan de transformatie van het cluster Werk en Inkomen en het zorgdomein, in handhaving.

Wij willen de rechtmatigheid, rechtvaardigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid van de gemeentelijke inzet in het kader van het programma Doorbraak Naar Werk goed kunnen volgen. Daarom hebben we per 2020 de monitoring van het programma in de vorm van een project ingericht. Jaarlijks brengen we op drie momenten een bestuursrapportage uit. Op de volle breedte van resultaten en inspanningen op werk, schulddienstverlening en straks ook armoedebestrijding. De rapportages brengen we parallel uit aan die van Zorg Dichterbij. Om op die manier steeds meer naar samenhang toe te werken. Op inhoud en kwaliteit blijven we schaven aan de resultaten. Dit wordt de komende jaren doorontwikkeld. We streven naar de best bruikbare informatie om onze inspanningen te kunnen meten en te sturen. De komende tijd zal daarbij de nadruk liggen op het digitaliseren van interne processen, maar ook op het genereren van input van onze ketenpartners. Zo komen we steeds dichter bij onze gezamenlijke ambitie.
In 2021 komen we na het eerste kwartaal met een extra moment. Geen compleet nieuwe bestuursrapportage maar vooral ook focus op doelen, resultaten en inspanningen in het perspectief van corona. Goed om, mede op basis van aanvullende informatie zoals ook de nieuwste CPB-prognoses, inzet voor de komende tijd te bespreken. We komen daarmee tegemoet aan motie 20M184g Eerst feiten, dan financiën.

Voor de verschillende niveaus (beleid en uitvoering) en perspectieven (kandidaat werknemers, werkgevers, financieel, methodisch en organisatorisch) worden daarbij passende KPI's ontwikkeld. In lijn met de gefaseerde ontwikkeling van de monitor worden de KPI's doorontwikkeld en aangescherpt.