Economie

We willen Arnhem op de kaart zetten als aantrekkelijke stad voor inwoners, studenten en bezoekers. Waar bedrijven zich uitgenodigd voelen, kansen zien en investeren. En waar partners samen meerwaarde creëren, passend bij de ambities van Arnhem. We zetten in op verschillende soorten werkgelegenheid en op bedrijven met een duurzaam en innovatief karakter. Dynamische werklocaties en -clusters nodigen nieuwe bedrijven uit om zich in Arnhem te vestigen, met nieuwe werkgelegenheid tot gevolg. Arnhem als Hotspot Energy versterken is een belangrijke kans en uitdaging, zeker met de komst van een universiteit. Met de Bruisende Binnenstad, het vele groen in de stad, de verbinding met de Veluwe en de regio, de historie (herinneringstoerisme), het kunst- en culturele aanbod en de vele evenementen hebben we een aantrekkelijk toeristisch en recreatief aanbod. We zetten in op de versterking van de samenwerking van bedrijven en kennisinstellingen rondom human capital, zodat we samen met hen kunnen anticiperen op wat de maatschappij 'straks' nodig heeft.

Vanuit de gemeente zijn we ondersteunend aan bedrijven en instellingen om hen zoveel mogelijk te laten groeien in werkgelegenheid. Om groei en creativiteit te ondersteunen en te versnellen, benutten we de kracht van sterke Arnhemse clusters, bestaande competenties en uitstekende werk- en kennislocaties. Hierbij nemen de clusters energie, zakelijke dienstverlening en zorg een belangrijke positie in. Voor cross-overs op met name het innovatieve gebied ligt een belangrijke link met de creatieve sector in de stad.
In dit netwerk heeft de Arnhemse binnenstad, met haar belangrijke basis voor werkgelegenheid en voorzieningen en de smeeroliefunctie van de creatieve sector, een speciale positie naast de andere werklocaties in de stad.

In het werken aan een betere dienstverlening voor ondernemers implementeren we de resultaten uit de pilot 'Van Bedrijven Weten'. We zetten in op het blijvend optimaliseren van de dienstverlening aan bedrijven, door de vraag van ondernemers centraal te stellen en drempels weg te nemen. Daarnaast werken we samen met het georganiseerd bedrijfsleven aan een krachtig ondernemersklimaat waarin bedrijven en starters gefaciliteerd worden in hun ontwikkeling. Dit wordt ondersteund door actief accountmanagent en gerichte acquisitie.

Voor een toekomstbestendig vestigingsklimaat is het van belang om voldoende en kwalitatief aanbod van werklocaties te hebben in de stad en de regio. Om lokale bedrijven te behouden en nieuwe bedrijven aan te trekken is het van belang dat de werklocaties (kantorenlocaties, bedrijventerreinen en detailhandelclusters) aansluiten bij de vraag van ondernemers. We werken hieraan op drie thema's: fysiek/ruimtelijk, klimaat en duurzaamheid en sociaal-economisch.
Vanuit het thema fysiek/ruimtelijk werken we aan de ruimtelijk-economische aspecten. Hiervoor zal in 2021 een visie werklocaties opgesteld worden. Hierin wordt de herijking van het kantorenbeleid, hotelbeleid en detailhandelsbeleid meegenomen, alsmede het implementatieplan Nieuwe Haven. Ook zal een verkenning starten van de mogelijkheden voor herstructurering van de bedrijventerreinen Rijnpark en Het Broek. Daarbij kijken we naar concepten en innovaties die leiden tot extra zuinig ruimtegebruik voor alle soorten bedrijvigheid, zowel in nieuwe als te herstructureren werklocaties. Tevens wordt deelgenomen aan het Intergemeentelijk Overleg Werklocaties (IOW) waarin onder andere gewerkt wordt aan het Regionaal Programma Werklocaties (RPW).
Onder het thema klimaat & duurzaamheid wordt vanuit het onderwerp verduurzamen met ondernemers getracht zoveel mogelijk energie te besparen en vormen van opwek te stimuleren binnen hun bedrijf en op de werklocaties. Dit is belangrijk voor toekomstbestendige bedrijvigheid. Ook wordt gewerkt aan vergroenen van werklocaties. Dit draagt bij aan het verminderen van hittestress, maar zorgt ook voor een beter werkmilieu voor werknemers. Dit laatst valt onder het thema sociaal-economisch. Tevens wordt vanuit sociaal-economisch oogpunt gewerkt aan de onderwerpen schoon, heel en veilige werklocaties. Ondermijning door criminaliteit is hierbij één van de aandachtspunten.

We streven een optimale OV-bereikbaarheid van werklocaties na en stimuleren fietsverkeer/-gebruik op de werklocaties (zowel woon-werkverkeer als werkgerelateerde verkeersbewegingen). Ook hier is aandacht voor stimuleren van duurzaam vervoer. Daarnaast blijft parkeren (van personenwagens en vrachtwagens) een aandachtspunt op werklocaties. Zie ook het programma S02 Bereikbaarheid.

Voldoende woningen voor (potentiële) werkgevers en werknemers zijn van belang willen bedrijven zich in deze regio vestigen en studenten na hun studie hier blijven. Dit betekent onder andere voldoende woningen voor studenten die in de stad studeren, woningen voor medewerkers en hun gezinnen en werknemers die tijdelijk in Arnhem komen werken (expats). Huisvesting van arbeidsmigranten vraagt ook om aandacht. Daarnaast is het van belang dat het leefklimaat in Arnhem behouden blijft. Veel mensen komen in Arnhem wonen vanwege het aanbod van voorzieningen en de groene omgeving. Zie ook het programma S12 Wonen en leefomgeving.

Met een aantrekkelijke stad en regio zorgen we voor een sterk en competitief vestigingsklimaat voor (nieuwe) bewoners, studenten en bedrijven. Die aantrekkelijke stad zijn we door een hoogwaardig voorzieningenniveau op het gebied van sport, kunst en cultuur, door een bruisende binnenstad, door veel reuring in de stad en door een goede verbinding met de Veluwe en de omliggende omgeving. Daarmee zijn we ook positief in beeld voor toeristen en bezoekers. We positioneren Arnhem als stevig merk op grond van onze kernwaarden (ondernemend, creatief en groen), en door ons verleden levend te houden maken we verbinding met de toekomst.

We werken aan de transformatie van de binnenstad van place to buy naar place to meet. De binnenstad is een plek die naast winkelen ook een plek is om te ontmoeten, te wonen en te werken. Daarbij werken we aan de ruimtelijke kwaliteit met groen, zorgen we voor een gastvrije en bereikbare binnenstad en zetten we in op een creatieve en aantrekkelijke programmering.

Het winkelhart moet compacter zijn. Aan de randen van de binnenstad is ruimte voor een nieuw programma, zoals andere vormen van bedrijvigheid, wonen, en combinaties van wonen en werken. Met Nijmegen en de provincie wordt samengewerkt in het kader van versterking van de centrumgemeenten; met het oog op complementariteit van beide steden. Voor een aantrekkelijke binnenstad zijn bereikbaarheid, een goede openbaar vervoersverbinding en voldoende en goede parkeervoorzieningen belangrijke randvoorwaarden.

De coronacrisis en de daarmee samenhangende maatregelen hebben een enorme impact gehad op de positie, werkgelegenheid en aantrekkelijkheid van de binnenstad. We zetten in op behoud van de aantrekkelijkheid van de binnenstad, behoud van werkgelegenheid en het tegengaan van leegstand door extra in te zetten op binnenstadsmanagement en herstructurering van het winkelgebied.

We zien tegelijk als gevolg van de grote fysieke investeringen momentum ontstaan om door te pakken op diverse marktontwikkelingen en gezamenlijk te investeren in het functioneren van de binnenstad en de omliggende rand. Dit vraag veel energie van betrokken partijen en daarbij is samenwerking en een gedegen organisatiegraad en -vermogen onontbeerlijk. Die sterke organisatiegraad maakt dat initiatieven van stakeholders snel opgepakt en uitgevoerd kunnen worden in vitale coalities. Dat is een belangrijke voorwaarde om de beweging te kunnen maken van place to buy naar place to meet en de binnenstad te laten bruisen.

Samen met de stad en in verbinding met de belangrijke stakeholders wordt verder gebouwd aan een professionele citymarketing organisatie. De kernwaarden van Arnhem, Groen, Creatief en Ondernemend, zijn hierin leidend. De doelgroepen zijn bewoners, studenten, bedrijven en bezoekers. Het merk Arnhem wordt altijd ingezet op maat voor de verschillende doelgroepen en altijd in het perspectief van het verhaal van de stad en regio.

De toeristische sector is een belangrijke sector voor de werkgelegenheid en voor bestedingen in de regio Arnhem. Er zijn drie speerpunten om herhaalbezoek, langer verblijf en meer bestedingen te stimuleren:
1.   Gastvrij Arnhem: Welkom in Arnhem!
2.   Veluwe op 1
3.   Herinneringstoerisme

We werken aan een goede balans tussen recreatiemogelijkheden en gezonde natuur. We zetten in op de belevingsgebieden Veluwezoom en Bevochten Veluwe. Via de regiodeal Veluwe proberen we een duurzame verbinding te leggen naar de Veluwe, we ronden het wandelknooppuntennetwerk af en geven met onze partners uitvoering aan de Veluwe 2030-agenda (Veluwe Alliantie). We maken een uitvoeringsagenda Toerisme en Recreatie samen met de regio Arnhem-Nijmegen.

We werken aan de inbedding van een jaarrond, duurzaam programma op herinneringstoerisme, breder dan alleen de Slag om Arnhem. Dit doen we door de verbinding te versterken binnen de Airborneregio en tussen de Airborneregio en de Veluwe. We zetten in op belangstelling vanuit binnen- en buitenland, en we sluiten ook aan bij de internationale route van LRE (Liberation Route Europe). Met als doel het beleefbaar, zichtbaar en tastbaar maken van het verleden, en het aantrekken van bezoekers die langer verblijven, meer besteden en vaker terugkomen.

We verbreden het verhaal rond de Slag om Arnhem en hebben meer aandacht voor de waarde van vrijheid. Educatie, activiteiten met Arnhemmers in de wijken en marketing krijgen een vaste plek. We ontwikkelen de herdenkingsavond (vrijdag) in Arnhem toekomstbestendig door. We zetten onze samenwerking in de Airborneregio voort. Elk kroonjaar (dus weer in 2024) geven we extra aandacht met een internationale uitstraling en extra activiteiten. We realiseren een aanvullend monument ter herdenking van de evacuatie in 1944 te op een prominentere plek, bijvoorbeeld het park op het Velperplein, in overleg met betrokkenen. Hiervoor reserveren we eenmalig € 25.000,-. Dit dekken we uit de uitgaven voor herdenken in het kader van de Herstelagenda van € 0,2 miljoen. Daarnaast onderzoeken we met betrokkenen de wenselijkheid en haalbaarheid van verplaatsing van het bestaande monument naar de andere kant van de Apeldoornsestraat (amendement 20A75 Aanvullend evacuatiemonument).

Wat gaan we doen:

• Ontwikkelen routes/verhalen Airborneregio en digitaal ontsluiten en vermarkten ervan.
• Vervolg programma Gelderland Herdenkt: Airborne en Veluwe Remembers.
• Uitvoering Masterplan Airborne.
• Doorontwikkeling Veluwe Remembers.
• Verkennen mogelijkheden en potentie militair erfgoed noordzijde Arnhem.
• Opdrachtgeverschap B2L.
• Opdrachtgeverschap Airborne at the Bridge.
• Uitvoering geven aan visie Toekomst Herdenken. In de Herstelagenda is aangegeven dat we extra investeren in herdenken.
• Realiseren aanvullend evacuatiemonument (amendement 20A75 Aanvullend evacuatiemonument) .

Met evenementen creëren we economische en maatschappelijke spin-off (welzijn, plezier, ontmoeten, sport, gezondheid) en zetten we de Arnhemse kernwaarden en ons profiel op de kaart. We onderscheiden beeldbepalende, sfeerbepalende, springplank-, economische en sportevenementen voor zowel bezoekers als voor Arnhemmers.

Vooralsnog staan voor 2021 weer veel sfeerbepalende evenementen op het programma, maar mogelijk nog beperkt door RIVM-maatregelen. Daarnaast kent Arnhem in 2021 enkele grote internationale beeldbepalende evenementen: de Sonsbeek Beeldententoonstelling (die is doorgeschoven) en het WK BMX. Tevens gaan we onderzoek uitvoeren naar een jaarlijkse vuurwerkshow (motie 19M186 Centrale vuurwerkshow) met een relatie naar de inspanning van een lokaal vuurwerkverbod (motie 19M187 Inspanning lokaal vuurwerkverbod).

Belangrijk is dat kunst en cultuur niet alleen van buiten worden ingebracht, maar ook ter plaatse worden geproduceerd. Een stad van makers kenmerkt zich door een innovatief klimaat, direct persoonlijk contact en door ruimtelijke clustering van gelijksoortige bedrijvigheid in creatieve milieus. Dat bevordert ook crossovers met andere industrieën. Er wordt gezorgd dat Arnhem een gunstig woon- en werkklimaat voor kunstenaars en creatieve ondernemers heeft. Arnhem beschikt over de gehele keten (van educatie, productie en presentatie). Binnen de creatieve industrie neemt mode een bijzondere positie in.

In 2021 zetten we in op een goede aansluiting van de creatieve sector bij de kernwaarden van het merk Arnhem (citymarketing). We zetten in op de ondersteuning van het versterken van een verbeterde organisatiegraad bij ondernemersorganisaties en stimuleren en faciliteren kansrijke coalities en ondernemerschap. Het onderwerp huisvesting van de creatieve industrie agenderen we permanent bij vastgoedeigenaren en woningbouwcorporaties.

Aanwezigheid van voldoende en goed gekwalificeerd personeel, human capital, op het juiste moment is een cruciale randvoorwaarde voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven. Vanwege diverse maatschappelijke, demografische en technologische ontwikkelingen is urgente aandacht noodzakelijk voor de balans tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. De coronacrisis heeft daarbij gezorgd voor een grotere opgave om de match van werk (in de ene sector) naar werk (in de andere sector) te realiseren.
Hierbij zetten we in op de versterking van de samenwerking van bedrijven en kennisinstellingen: samen met het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen anticiperen op wat de maatschappij 'straks' nodig heeft. Daarin wordt nadrukkelijker de verbinding met het programma Doorbraak naar Werk gelegd.

Vanuit de samenwerking in de economische regio wordt gewerkt aan de regionale Human Capital Aanpak voor kansrijke sectoren. De resultaten van de verkenning naar een regionaal 'House of Skills' leveren daarvoor belangrijke bouwstenen om die aanpak in de praktijk te brengen. Beoogd wordt om hiermee een bijdrage te leveren aan wendbaarheid van werknemers op de arbeidsmarkt (omscholing naar / ontwikkeling van vaardigheden in kraptesectoren) en daarmee aan een optimaler human capital voor werkgevers (= meer en beter toegeruste werknemers). We leggen in deze aanpak de verbinding naar de investeringsagenda's met de provincie en inspanningen van The Economic Board.

Via samenwerkingsverband 'Arnhem studiestad' werken we aan het aantrekken en binden van studenten. Daarnaast dragen we via evenementen voor scholieren en studenten bij aan het interesseren van jongeren voor (een unieke opleiding in) Arnhem. Het gaat hier bijvoorbeeld om evenementen om scholieren kennis te laten maken met het thema techniek en de opleidingen die Arnhem hierin te bieden heeft. Daarnaast willen we het onderwijs aantrekkelijker maken door steeds meer onderwijs te verbinden aan maatschappelijke opgaven. Hiervoor wordt samengewerkt door de Arnhemse kennisinstellingen binnen de City Deal Kennis Maken. Verder participeren we in een visievormingstraject met kennisinstellingen (onder andere HAN en Van Hall/Larenstein) op de kenniscampus in Presikhaaf.

Vanuit het energiecluster in (regio) Arnhem zetten wij onder de noemer Hotspot Energy in op onderwijsinnovatie, praktijkgericht onderzoek en kennisontwikkeling in de driehoek van onderwijs, ondernemers en overheid. Connectr en de komst van universitaire opleidingen zijn mooie voorbeelden hiervan. Hier zijn onder andere de HAN, het centre of expertise SEECE, Kiemt en energiegerelateerde bedrijvigheid in de regio bij betrokken. Er liggen relaties met de Hotspot Energy aanpak en de wijkgerichte energietransitie / aardgasvrije wijken vanuit NEmiA. Waar relevant leggen we de verbinding met de provincie en inspanningen vanuit The Economic Board. Het in ontwikkeling zijnde Innovatielab heeft ook een centrale rol in deze inspanning. In de Herstelagenda wordt hier extra op ingezet.

Voor Arnhem vormen de maatschappelijke opgaven op het gebied van energietransitie, duurzaamheid en circulaire economie niet alleen uitdagingen, maar ook economische kansen.
De gemeente heeft zich daarom als doel gesteld om een groeiend en elkaar versterkend energiecluster voor de stad en de regio te ontwikkelen. Een sterker cluster zorgt voor grotere concurrentiekracht en een aantrekkelijk vestigingsklimaat.
Arnhem stimuleert onderlinge samenwerking, netwerkvorming, innovaties, vergroting van zichtbaarheid en lobby, acquisitie van nieuwe bedrijven, en de monitoring en ontwikkeling van diverse projecten. Daarbij nemen we soms als trekker zelf het initiatief en andere keren moedigen we vooral aan. Daarbij is ook het stimuleren van innovaties die de energietransitie versnellen en het aantrekken en opleiden van technisch talent voor de energiesector belangrijk voor onze stad.

De focus ligt op de drie energie hotspots in de stad, te weten Industriepark Kleefse Waard (IPKW), Arnhems Buiten en kenniscampus HAN/Van Hall Larenstein. Voor alle locaties geldt dat zal worden ingezet op het vergroten van bereikbaarheid en ruimtelijke kwaliteit waar werkgevers, werknemers en studenten graag verblijven en zich uitgedaagd voelen.

Als gemeente kunnen we een bijdrage leveren aan het stimuleren van innovatie op het gebied van (duurzame) energie. De gemeente kan met het cofinancieren van haalbaarheidsstudies en procesgeld bijdragen aan de voorbereiding in de vroege of experimenteerfase van innovaties. We richten ons vooral op het stimuleren van projecten op een drietal Arnhemse energie-innovaties: waterstof- en brandstoftechnologie, batterij- en laadinfratechnologie en ICT/smartgrids.

Als gemeente spannen we ons in om een dynamisch en groeiend energiecluster te realiseren waarin ondernemers, onderwijs en overheid samenwerken en waar verschillende spelers in het netwerk elkaar snel weten te vinden. We steunen en faciliteren samenwerkingsinitiatieven, netwerkorganisaties en bijeenkomsten op het gebied van energie. Ook zetten we in op acquisitie van bedrijven die passen binnen dit ecosysteem. Dit doen we samen met partners uit het energienetwerk.

In onze communicatie en lobby over de kracht van het Arnhemse energiecluster, richten we ons op bedrijven, investeerders, (inter)nationale beleidsmakers, politici en kennisinstellingen. We werken samen met partners als The Economic Board, Stichting Kiemt en provincie Gelderland aan een structurele communicatie over wat Arnhem te bieden heeft en bouwen ons landelijk netwerk uit.