Ontwikkelingen 2019-2020
Sinds de start in 2017 zijn in de wijken (nieuwe) netwerken opgebouwd en verstevigd. Jaarlijks zijn met inbreng van inwoners en professionals acht wijkprogramma's tot stand gekomen. Afgelopen jaar is door de teams Leefomgeving vanuit de opgaven en behoeften een vertaling gemaakt naar thema's die in meerdere gebieden spelen en aandacht vergen. Resultaat hiervan zijn acht stadsbrede thema's. De sturing vanuit teams Leefomgeving verloopt voor deze acht thema's via drie pijlers van leefbaarheid: sociale domein, fysiek domein en veiligheid.
Sociaal | Fysiek | Veiligheid |
|---|---|---|
Meedoen | Openbare ruimte | Veiligheid |
Kansengelijkheid | Duurzaamheid | |
Gezondheid | Wonen | |
Wijkeconomie |
Voor elke wijkprogramma is deze begroting opgebouwd uit de in de wijk van toepassing zijnde acht stadsbrede thema's. Aan deze thema's zijn de inspanningen per team Leefomgeving geformuleerd.
Betekenis stadsbrede thema's
Meedoen | Inwoners zijn financieel en sociaal zelfredzaam. |
|---|---|
Kansengelijkheid | Iedere inwoner heeft gelijke kansen. |
Gezondheid | Inwoners kunnen voldoende bewegen en worden geholpen aan een gezond levenspatroon. |
Openbare ruimte | De openbare ruimte is schoon, heel en veilig en draagt bij tot gebruik door de inwoners. |
Duurzaamheid | De stad is beschermd tegen hitte, regenoverlast en is energie-neutraal. |
Wonen | Inwoners hebben een veilig onderdak, wonen prettig in een huis, een buurt en een wijk die bij hen past. |
Wijkeconomie | De bedrijven in de wijk krijgen ondersteuning die zij nodig hebben. |
Veiligheid | Inwoners van Arnhem voelen zich prettig en veilig in Arnhem, binnenshuis en buitenshuis. Deze veiligheid zorgt voor ontspanning en vrijheid en laat inwoners onbelemmerd maatschappelijk deelnemen. |
Onze ambities
Onderstaand worden de ambities van de teams Leefomgeving voor de komende jaren geschetst. Daaraan zijn de acht stadsbrede thema's gekoppeld.
Leefbare wijken
In sommige wijken staat de leefbaarheid meer onder druk dan in andere wijken. Deze buurten hebben extra aandacht nodig. Op plekken waar dit speelt, ontwikkelen we samen met bewoners en professionals een aanpak. Zo werd in Arnhem-Oost een buurtaanpak in combinatie met stadsvernieuwing 3.0, de Woondeal en de wijkveiligheidsagenda ontwikkeld. Daarnaast is - als onderdeel van prestatieafspraken van het college met woningcorporaties - in enkele wijken gestart met het opstellen van gezamenlijke en integrale handelingskaders. Het is de bedoeling deze werkwijze uit te breiden. We werken aan een set interventies die stadsbreed inzetbaar zijn, waarbij de vorm en uitvoering kan verschillen, omdat per buurt wordt gedaan wat nodig en passend is.
Naast de aanpak van bestaande problemen willen we ook voorkomen dat de kwetsbaarheid van wijken en bewoners toeneemt. Daarom wordt er ingezet op kansengelijkheid, preventie en het doorbreken van generatiepatronen bij sociale problematiek. Met het programma Kansrijk Opgroeien wordt het perspectief van kinderen en jongeren (0-27 jaar) vergroot en wordt de sociale omgeving van deze kinderen en jongeren versterkt (onder andere ouders en verzorgers). Dit vanuit de gedachte 'It takes a village to raise a child'.
Gekoppelde thema's (7): meedoen, kansengelijkheid, gezondheid, openbare ruimte, duurzaamheid, wonen en veiligheid.
Stadsvernieuwing 3.0 (Woondeal)
De Woondeal kent twee delen, het gedeelte met woningbouwversnelling en verdichting en het onderdeel stadsvernieuwing 3.0. Stadsvernieuwing 3.0 is gericht op 5 wijken: Geitenkamp, Klarendal, het Arnhemse Broek, Malburgen en Presikhaaf West ("Arnhem-Oost"). Dit zijn wijken die vaak al jaren onderaan staan op lijstjes van cijfers van werkeloosheid, armoede, opleidingsniveau, veiligheid en leefbaarheid in de breedste zin van het woord. In een aantal wijken is een lichte opgaande lijn te bespeuren, maar veel minder sterk dan in de andere wijken in Arnhem. Teveel mensen hebben te weinig gemerkt van de jaren dat er sprake was van economische opleving en worden nu in deze periode van crisis harder getroffen. Er is dus nog veel te doen. We weten al enorm veel van deze wijken: ieder van ons kan de grootste problemen van de wijk benoemen. Arnhem Oost / stadsvernieuwing 3.0 biedt de kans om integraal bewoners- en gebiedsgericht te gaan kijken en werken om de opgaven van iedere wijk aan te pakken. Daarbij bouwen we voort op wat er al is: want er is al veel goeds. In Arnhem Oost willen we goede aanpakken versnellen en intensiveren. En wat niet werkt, anders gaan doen en/of anders gaan organiseren (door bijv. kritisch te kijken naar onze eigen regels/afspraken, maar ook landelijk). Als dat snel kan, dan willen we dat ook snel doen. Tegelijkertijd realiseren we ons dat problemen niet zo maar opgelost zijn en vaak wel een generatie kost voordat er fundamentele veranderingen beklijven. Daarom hanteren we ook het perspectief van 18 jaar.
Gekoppelde thema's (4): meedoen, kansengelijkheid, wonen en veiligheid.
Ontmoeten en verbinden
In Arnhem bestaan al allerlei initiatieven in de wijken waarbij mensen elkaar tegenkomen. 'Ontmoeten' kan bijdragen aan het tegengaan van sociaal isolement en aan vergroting van zelfstandigheid van Arnhemmers. Gelijke kansen voor iedereen voor toegang tot voorzieningen in de wijk. In vrijwel alle wijkprogramma's is ontmoeten benoemd als speerpunt. Ook in de opdrachten aan welzijnsorganisaties komt het thema herhaaldelijk terug. Een belangrijke inspanning vanuit de teams Leefomgeving is het bevorderen van maatschappelijk vastgoed en het kwalitatief goede beheer van buurthuizen en MFC's. Vanaf 2020 is jaarlijks €500.000, - beschikbaar om fysieke voorzieningen, zoals een buurthuis of sportclub, te verbeteren of toe te voegen in wijken waar de behoefte het grootst is en de noodzaak het hoogst. Een ander belangrijk punt is de ondersteuning van initiatieven en draagkracht in de wijken voor programmering en de inzet van vrijwilligers. De ambitie is om de komende jaren een adequate, kwalitatieve spreiding van ontmoetingslocaties in de wijken te realiseren. Het gaat dan om buurthuizen en MFC's, maar ook om mogelijkheden voor ontmoeting in de publieke ruimte, onder andere in combinatie met sport en bewegen en particuliere locaties zoals cafés en (sport)verenigingen.
Gekoppelde thema's (3): meedoen, kansengelijkheid en openbare ruimte.
Netwerken en infrastructuur
Iedere Arnhemse wijk heeft netwerken en een (sociale) infrastructuur die passen bij de wijk en haar inwoners. In de ene wijk betekent dit dat diverse bewonersgroepen en -initiatieven elkaar weten te vinden, samenwerken en kennis delen. In een andere wijk wordt meer ingezet op een ketenaanpak van diverse maatschappelijke organisaties en vrijwilligersinzet. De gemeente heeft hierin een stimulerende en faciliterende rol. Ook stellen de teams Leefomgeving als opdrachtgever en subsidieverstrekker voorwaarden aan onderlinge samenwerking en samenhang in het aanbod. Netwerken worden versterkt in de wijken langs de pijlers sociaal, fysiek en veiligheid.
Gekoppelde thema's: alle acht thema's.
Invloed en betrokkenheid van bewoners
Inwoners hebben invloed op hun leefomgeving en wat daar gebeurt. Voor elk van de acht gebieden in Arnhem wordt een wijkprogramma opgesteld en uitgevoerd, waarin het bewonersperspectief en het perspectief van professionals en partners in de wijk is ingebracht. We verbinden (groepen) bewoners en partijen in de wijk aan elkaar. Daarnaast krijgen en nemen inwoners ruimte om zelf initiatieven in en voor hun wijk te organiseren. Ze kunnen daarbij indien nodig rekenen op advies en ondersteuning vanuit de gemeente. Beschikbare (openbare) data en kennis wordt gedeeld, zodat bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties daar gebruik van kunnen maken. Gemeentelijk beleid komt tot stand in samenspraak met inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Burgerparticipatie is verankerd in gemeentelijke processen en projecten waarbij inwoners op verschillende manieren worden betrokken, door onder andere gebruik te maken van betrokkenheidsprofielen. In het projectvoorstel ‘Aan de slag met burgerparticipatie in Arnhem’ van maart 2020 heeft de gemeenteraad een beeld geschetst van (de toekomst van) burgerparticipatie in Arnhem.
Gekoppelde thema's: alle acht thema's.
De gemeente als wijkgerichte organisatie
Wijkgericht werken is herkenbaar in het handelen van de hele gemeentelijke organisatie. De wijkbudgetten van de gemeente worden ontschot ingezet, zodat maatwerk per wijk mogelijk is. Bij vraagstukken die in meerdere wijken spelen wordt gekeken naar combinaties en gezamenlijke inzet van budgetten. Ook bij stedelijke projecten, voorzieningen en oplossingen wordt zorg gedragen dat de uitvoering aansluit bij situaties en behoeften in de verschillende wijken.
Het wijkperspectief zal de komende jaren een onderdeel zijn bij de besluitvorming, beleidsontwikkeling en de uitvoering. Wijksturing zal zich verder ontwikkelingen tot een majeur sturingsprincipe en integraal met de stedelijke opgave een basis zijn voor de werkwijze van de gemeente Arnhem. Naar de toekomst toe is ook het opdrachtgeverschap naar externe partijen de invloed en het belang van inwoners en organisaties verankerd. Ambtenaren zijn in staat en bereid om in buurten en wijken in te spelen op maatschappelijke initiatieven, samen te werken rond gemeenschappelijke opgaven en ruimte te bieden aan eigen initiatief van bewoners.
Gekoppelde thema's: alle acht thema's.
Maatschappelijke effecten ten gevolg van Corona
Net als op alle andere plekken in Nederland en wereldwijd laten de gevolgen door Corona ook in de Arnhemse wijken maatschappelijke effecten zien. Inwoners die kampen met sociale en fysieke kwetsbaarheid en eenzaamheid zijn in een crisis als deze nog meer afhankelijk van overheid, welzijnsaanbieders en vrijwilligers voor contact, hulp en informatie. Financiële problematiek dreigt te ontstaan bij (kleine) ondernemers, flexwerkers, zzp'ers en mensen die net (weer) aan het werk waren en nu terugvallen op een uitkering. Vanuit de teams leefomgeving zijn we ons bewust van de grote opgave die er door de coronacrisis is ontstaan. We zien ook dat er kansen zijn ontstaan bijvoorbeeld: de sociale slagkracht van wijken en buurten zijn meer zichtbaar gemaakt. Bewoners kijken naar elkaar om, wijkinitiatieven en maatschappelijke organisaties werken intensiever samen. In Arnhem hebben honderden vrijwilligers zich gemeld om iets voor een ander te kunnen betekenen. We zetten ons in om deze sociale kracht in de wijken ook voor de toekomst te behouden en te versterken.
De Arnhemse Herstelagenda Coronacrisis geeft ons antwoord hoe we de crisis en de effecten kunnen aanpakken. Vanuit het wijkperspectief werken we samen in de stedelijke opgave en de investering die in de Herstelagenda zijn opgenomen. We zien kansen op verschillende thema's bijvoorbeeld circulaire economie, duurzaamheid en energietransitie. Dit zijn onderwerpen die in verschillende wijkprogramma's worden genoemd. De investering in het sociaal domein in de stad zijn in de wijkprogramma's geïntegreerd in thema's als Meedoen en Kansengelijkheid.