Klimaat en energie

Arnhem volgt in haar ambities internationale afspraken, het klimaatakkoord en het Gelders Energieakkoord. Arnhem werkt toe naar een klimaatneutrale gemeente in 2050. Om dit te bereiken moet de komende jaren veel gebeuren. De doelstelling van het actieprogramma New energy made in Arnhem (NemiA) 2020-2030 is 61% CO2-reductie ten opzichte van 2017, met als tussendoelstelling 25% in 2023. Deze reductie wordt grotendeels gerealiseerd door het actieprogramma NemiA 2030 en overige programma’s binnen de gemeente. Een deel van de reductie komt van autonome ontwikkeling, de resterende opgave zullen wij van buiten de gemeentegrens moeten halen of hier in de komende jaren aanvullende ambities op formuleren.

Binnen de gebouwde omgeving werken wij met een wijkgerichte aanpak aan het transitiegereed maken van woningen en overige gebouwen. We gaan werken aan besparing door energiebewustwording en door bewoners aan te zetten om te isoleren. Hiernaast stimuleren wij woningeigenaren met collectieve inkoopacties voor het plaatsen van zonnepanelen. Met corporaties maken wij in de Prestatieafspraken wederom afspraken over de opwek met zonnepanelen op daken van corporatiebezit. In de kansrijke wijken en buurten gaan wij samen met bewoners onderzoek doen naar de kansen om voor 2030 van het aardgas af te gaan door middel van duurzame decentrale bronnen met restwarmte of een all-electric oplossing.

Tot medio 2021 worden in alle wijken gesprekken gevoerd over energie besparen, opwekken van hernieuwbare energie en wanneer we verwachten dat die wijk van het aardgas af gaat. De ideeën, vragen en zorgen die we ophalen bij inwoners en ondernemers in de wijk vormen input voor de Transitievisie Warmte.
Na de zomer van 2021 zal de Transitievisie Warmte worden voorgelegd aan de raad. Hierin komt te staan welke wijken als eerste aan bod komen om de transitie naar een duurzame warmteoplossing te maken. Dit zijn de wijken waar technisch de meeste kansen liggen, slimme koppelingen gelegd kunnen worden met andere opgaven in de wijk en waar bewoners bereid zijn om aan de slag te gaan. Voor de wijken die vóór 2030 van het aardgas af gaan, moeten in 2021 ook de potentiële energiebronnen en -infrastructuren bekend zijn.

In 2021 gaat het onderzoek naar het meest aannemelijke alternatief voor aardgas/energieconcept door in de kansrijke wijken/buurten. Bewoners worden hierbij betrokken. In een tweetal wijken/buurten, Elderveld-Noord en Vredenburg/Kronenburg, zal dit leiden tot een integrale businesscase waarin de verschillende investeringen die gedaan moeten worden vanuit de diverse stakeholders (corporaties, provincie/BZK, gemeente, netbeheerder en bewoners) samen komen. Het participatieproces is een essentieel onderdeel van het uitvoeringsplan. De eerste uitvoeringsplannen worden naar verwachting medio 2022 ter vaststelling aangeboden aan de raad.

In 2021 worden in vervolg op 2020 op diverse manieren gesprekken gevoerd in alle wijken over verduurzaming en wat bewoners zelf kunnen doen om energie te besparen. Om bewoners hiertoe aan te zetten zijn verschillende financiële, adviserende en actie-instrumenten beschikbaar, zoals het Aanjaagfonds om duurzame wijkinitiatieven te ondersteunen, een duurzaamheidslening en het energieloket. We dragen goede voorbeelden uit die een grote groep Arnhemmers inspireren om aan de slag te gaan om energie te besparen en op te wekken.
In de kansrijke wijken werken wij aan de aardgasvrije opgave waarbij het 'transitiegereed' maken van de woningen en gebouwen een belangrijk onderdeel is.

In 2021 worden er gesprekken gevoerd in de wijken over onder andere het opwekken van hernieuwbare energie, en stimuleren we met instrumenten waardoor het voor bewoners en ondernemers makkelijker en aantrekkelijker wordt om zonnepanelen te plaatsen. Ook met corporaties zijn er doorlopende prestatieafspraken rondom de opwek van energie op daken van corporatiebezit.

Naar aanleiding van de warmteverkenning hebben wij 12 wijken/buurten benoemd die wij kansrijk achten om voor 2030 van het aardgas af te gaan. De onderzoeken en het participatieproces in deze wijken is in 2021 in volle gang. Op basis hiervan wordt een wijk wel of niet opgenomen in de Transitievisie Warmte, als wijk die voor 2030 van het aardgas af kan. Voor de wijken waarvan de conclusie is dat dit kan, wordt een uitvoeringsplan uitgewerkt en voorgelegd aan de raad.

Met de Arnhemse aanpak energiearmoede, die in 2020 aan de raad wordt voorgelegd, zullen in 3 jaar tijd minimaal 2.500 huishoudens in energiearmoede worden geholpen om hun energierekening te verlagen. Een netwerk van partijen, waaronder de Energiebank, zal gaan helpen om dit doel te halen.

In het traject 'om Arnhemse innovaties naar de wijken te brengen' maken we onderscheid tussen het proces ernaartoe en daadwerkelijke projecten.
Het proces van 'de weg ernaartoe' heeft in 2020 vorm gekregen. Er is inzicht verkregen in wat er al is en het bouwen van een netwerk waarin kennis wordt gedeeld.  
De voorbereidingen voor het eerste project 'Buurtbatterijen in Arnhem' zullen in 2021 hun vervolg krijgen. Dit project kent twee mijlpalen 1) het opleveren van een set randvoorwaarden voor de inzet van een buurtbatterij en 2) het plaatsen van een buurtbatterij in een daarvoor geschikte wijk.  

De doelstelling bij bedrijven en industrie is reductie van minimaal 38KT CO2 uitstoot tot 2030. Om tot deze reductie te komen, wordt gewerkt in twee sporen: stimuleren en handhaven. Bedrijven worden aangespoord om vanuit maatschappelijke verantwoordelijkheid en/of kostenbesparing duurzaamheidsmaateregelen door te voeren. Voor bedrijven gelden al enkele verplichtingen. Door inzet van (extra) handhaving wordt hierop gecontroleerd en worden bedrijven aangespoord om actie te ondernemen.

In 2021 voeren we het communicatieplan verder uit, waarbij we ons richten op communicatie over energie besparen en energie opwek, en stimuleren we met behulp van financiële en adviserende instrumenten.

• Project energiescans wordt voortgezet in 2021.  
• Verkennen en opzetten financieringsconstructie voor financiering verduurzamingsmaatregelen bij bedrijven.
• Voortzetten extra handhaving energiecontroles bij bedrijven.
• Communicatie starten over label C voor kantoren, Split incentive en Open winkeldeuren binnenstad.
• Starten Green Deal scholen, naast lopende Green Deal zorg 2.0.
• Samen met de ODRA verkennen en uitvoeren wat mogelijkheden zijn voor ‘afdwingen’ duurzaamheidsmaatregelen bij (gedeeltelijk)nieuwbouw van bedrijfspanden en tevens bij actualisatie milieuvergunning.

• Benaderen bedrijven met toegekende en nog niet benutte SDE+-subsidie ten behoeve van zon op dak.
• Stimuleren zon op bedrijfsdaken door verkennen van behoeften bij ondernemers en pandeigenaren en hiervoor aanbod opstellen.
• Voorbereiden van een pilot restwarmte.  
• Met Arnhemse bedrijven die in de RES benoemd zijn als kansrijk qua restwarmte, in gesprek treden over hun mogelijkheden.

Met Arnhemse bedrijven die in de RES benoemd zijn als kansrijk qua restwarmte, in gesprek over mogelijkheden voor deze bedrijven om van aardgas af te gaan. Bijvoorbeeld door slim gebruik van restwarmte en andere innovaties.

Zon op dak is niet voldoende om aan de Arnhemse elektriciteitsvraag te voldoen. We hebben daarom ook grootschalige opwek op land nodig. De focus hierbij ligt, in ieder geval voor de komende 10 tot 20 jaar, op grondgebonden zonnevelden en windmolens. Dit zijn bewezen technologieën die binnen een afzienbare termijn veel elektriciteit kunnen opwekken. Doel is dus het realiseren van windmolens en zonnevelden. Voor een deel van de elektriciteitsopwekking die we nodig hebben, zijn we afhankelijk van de regio, omdat we een gemeente zijn met een stedelijk karakter en een beperkte beschikbare ruimte in het buitengebied.

In 2021:

• Verwachte oplevering en start exploitatie van windpark Koningspleij noord - 4 windmolens (circa 12 kT CO2 reductie).
• Voorbereiding windmolen Drielsedijk met stakeholders.

In 2021:

• Verwachte oplevering en start exploitatie van zonneveld Koningspleij noord - 8,5 ha (circa 4 kT CO2-reductie).
• Voorbereiding diverse zonneveld/zonnecarport locaties.
• Uitwerking haalbaarheid zoeklocatie zon Deelen.

Oplevering definitief bod Regionale energiestrategie 1.0 en vaststelling door de raad.

De focus van de CO2-reductie bij duurzame mobiliteit ligt op twee vlakken: gedragsverandering en zero emissie voertuigen. Gedragsverandering speelt een rol bij de werkgeversaanpak, aanpak mobiliteitsbewegingen stadslogistiek en het stimuleren van deelvervoer. Daarnaast zet Arnhem in op zero emissie mobiliteit op een breed vlak: van opladen en tanken van waterstof tot en met de nul emissie OV-concessie. Met name op het gebied van laden en tanken wordt in de eerste jaren veel vooruitgang geboekt.

In 2021 worden ondernemers benaderd: we starten met de bedrijven die al hebben aangegeven hieraan te willen meewerken (netwerk NEmiA). De voorzieningen die in 2020 al geïnstalleerd zijn in het kader van het eHubs-project (elektrische deelfietsen bij station Arnhem-Zuid, GelreDome en Arnhem Centraal) worden in 2021 uitgebreid met stallingen bij station Velperpoort en station Arnhem Presikhaaf, en bij de bedrijventerreinen Gelderse Poort, IJsseloord I en IJsseloord II.

In 2021 wordt de plaatsing van elektrische deelauto's en elektrische deelfietsen verder uitgebreid, conform de Visie deelvervoer en plaatsingsplan. In 2021 worden elektrische bakfietsen geplaatst en op verschillende locaties elektrische deelscooters.

In 2020 is een begin gemaakt met de plaatsing van laadvoorzieningen volgens het strategische laadplan (aanbodgestuurd plaatsen). In 2021 wordt deze aanpak toegepast in de wijken die in 2020 nog niet aan de beurt zijn geweest en wordt het aantal nieuwe snelladers vastgesteld en de locaties gekozen, nu 5 snellaadstations (stand eind 2020).

Op basis van het besluit in 2020 over de zero emissie zone (binnenstad), wordt in 2021 een begin gemaakt met de voorbereiding van de handhavingstechniek (camera's met kentekenherkenning). Ook wordt in 2021 in samenwerking met de HAN Logistiek, de provincie Gelderland, de Rechtbank en de politie gezocht naar een samenwerking in de vorm van een goederenhub voor deze launching customers.

In 2021 wordt gewerkt aan een plan van aanpak.

In 2021 wordt de nieuwe aanbesteding voorbereid. Dit betekent het uitvoeren van een marktonderzoek en gesprekken voeren met alle potentiële aanbieders.

In 2021 bepalen we bij welke aanbestedingen we zero emissie vervoer kunnen eisen. Deze actie sluit aan bij de stadslogistieke aanpak (launching customer goederenhub).

In overleg met de provincie Gelderland zorgen we in 2021 voor een pakket van eisen voor de volgende concessie, waarin de zero emissie eisen zijn opgenomen. Dit doen we samen met de andere regiogemeenten en op basis van een haalbaarheidsonderzoek.

In 2020 ronden we de aanpak af voor het werven van de inzet van waterstof-elektrische voertuigen, waaronder de subsidieregeling die in 2020 gestart is. In 2021 verkennen we de mogelijkheden voor aanvullende voertuigen (bussen, huisvuiltrucks) en zetten we onze ondersteuning bij het Interreg NWE project HECTOR voort.

Energie besparen, het opwekken van hernieuwbare energie en het afkoppelen van het aardgas zijn grote opgaven. Het zijn opgaven die we alleen maar succesvol kunnen uitvoeren als we dit samen doen met alle Arnhemmers: inwoners, ondernemers, instellingen, overheden en bezoekers. Met de communicatiecampagne Arnhem Aan bieden we zoveel mogelijk handelingsperspectief voor al deze doelgroepen.

Arnhem Aan is de communicatie-campagne voor het programma New energy made in Arnhem. Met Arnhem Aan willen we mensen enthousiasmeren en motiveren om aan de slag te gaan met energie besparen en hernieuwbare energie opwekken. Dit doen wij doelgroep gericht met een aanpak voor bedrijven, woningeigenaren en -huurders waaronder ook specifiek voor huishoudens met (energie)armoede en huishoudens met een migratieachtergrond. In de Arnhem Aan campagne gaan we in 2021 twee grote acties en meerdere kleinere acties uitvoeren, goede voorbeelden uitdragen, aanhaken op natuurlijke momenten en samenwerken met diverse partijen. De campagne Arnhem Aan zal in navolging op de lancering van de nieuwe website na de zomer van 2020 verder geladen worden en bij de Arnhemmers onder de aandacht worden gebracht.

Bij alle thema’s van het programma New energy made in Arnhem (gebouwde omgeving, duurzame mobiliteit,
bedrijven en industrie, en grootschalige opwek) zijn communicatie- en bewustwordingsacties en inspanningen nodig. Al deze communicatie activiteiten worden onder de vlag van Arnhem AAN gelanceerd.